OSCAR PETERSON LÁTINN.

   jEMINN HVEÐ ÉG SÉ EFTIR HONUM, HEFÐI VILJAÐ HANN HAFA HEILSU TIL NÍRÆÐS,

Oscar Peterson látinn

VIÐBURÐUR JÓLANÆTUR.

   Í næturhúminu var erfitt að greina andlit mannanna fjögurra, og þegar myrkvaði varðð myrkrið og þeir eitt. Raddir þeirra heyrðust.  Þeir töluðu til hans hver af öðrum.

   "Ég mun færa þér mjólk úr sauðum mínum" mælti fyrsta rödd,

   "Ég mun færa þér  ost", og þriðja sagði

   "Ég mun gefa þér brauð" sú rödd var dýpri en allt sem hann hafði heyrt.

   Það var eins og sú rödd kæmi úr iðrum jarðar.

     Sonur Maríu og Jóseps var fæddur, hann var eins og önnur börn nýborinn, þakinn blóði móður sinnar, þakinn fósturfitu, og þjáðist í þögn. Öskraði af því hann var látinn öskra. "HANN VAR VAFINN REYFUM OG LÁ Í JÖTU"  ásamt ösnunum, en þeir voru bundnir fastir, svo þeir færu honum ekki að voða. Salómi var fyrir utan að ganga frá, hún sjálf þurfti að jafna sig eftir þennan viðburð, oft hafði hún tekið á móti barni, en aldrei eins og nú, það var sem hún hefði fætt sjálf, en hún hafði aldrei átt barn sjálf, það hafði hún aldrei reynt.

   Þrír menn komu upp slakkann. Það voru hirðingjarnir, komu þeir samtímis inn í hellinn, María með lokuð augu í hvíld.  Jósep situr á steini með olnbogann á jötunni og horfir hugfanginn á son sinn.

   "Ég færi þér þessa mjólk, frá sauðum mínum, sem ég mjólkaði með mínum beru höndum"

   María opnar augu sín við þessi orð brosandi.

   "Ég sjálfur vann þennan ost úr mjólk sauða minna"

   María kinkar kolli, hún vaknar almennilega, þegar hún sér þriðja hirðingjann, útgeislun hans fyllti hellinn, og voru foreldrarnir nú umvafinn ólýsanlegri tilfinningu, allt varð bjart.

   "Ég bakaði þettaa brauð, VIÐ ELD ÚR IÐRUM JARÐAR"

   Hann hafði ekki fyrr mælt en María þekkti þennan mann, þetta var maðurinn sem verndað hafði þau alla meðgöngu hennar, sýnin sem þau bæði sáu, dekkri og hærri en aðrir menn, betlarinn........

VIÐBURÐUR TÍMAMÓT

   Það tók að rökkva, kvöldbirtan náði ekki að lýsa inn litla opið á hellinum.  Ambáttin Salóme lýsti upp stallinn, með handfylli hálms, heitum kolum, blés hún lífi í hellinn, sem brátt lýsti sem morgunn. Olíulampann setti Salóme á syllu í hellinum, áður er hún gekk að brunni Salomons, til að sækja vatn, hagræddi hún Maríu.

   Okkur leyfist ekki að gagnrýna Jósep núna, en hann var illa haldinn af áhyggjum, gat ekki meir vegna kvíða, feður eru oft þannig þegar að þessari stund er komið, hann gat í mesta lagi haldið í höndina á Maríu í þessari klípu, að honum fannst.

   María var á aftur á móti ein, jafnvel  þó haldið væri í hönd hennar.    Salóme kom inn með vatnið, sagði nokkur hvatningarorð. Þau voru óteljandi börnin sem  hún hafði tekið á móti í þennan heim, þjáning Maríu væri ekkert meiri en annara kvenna í sömu sporum, og eins og Guð hefði talað til Evu, eftir að hún syndgaði, og lagði á hana þjáningar, eins væri það með Maríu og aðrar konur.   Jósep var horfinn, hann gat ekki horft upp á þetta alltsaman, stóð ekki einu sinni upp við dyrastafinn, flýði frekar en að hlusta á grát Maríu.   En grátur hennar fylgdi honum þangað sem hann fór, og það var sem jörðin skelfdist.

   Óp Maríu voru þvílík, að þau bárust til "þriggja hirðingja, sem  gættu hjarðar sinnar út í haga"  spurðu þeir Jósep, gáttaðir á hrópunum, "það er sem jörðin hrópi", Jósep upplýsti þá um viðburðinn í hellinum. "Þú ert greinilega nýgræðingur í þessum málum" varð þeimm að orði.   "Já við komum frá Nazareth, hingað til Bethlehem til að láta skrásetja okkur"   við rétt náðum hingað fyrir fæðinguna.´

LÍÐA TEKUR AÐ JÓLANÓTT.

   Hann stokkroðnaði, hvað hann var skömmustulegur yfir að vera að æpa þetta útí himingeiminn um sín persónulegu vandamál eins og barneign konu sinnar, um ljósmóðurleysi og umhyggju.  Ambátt stóð í dyrum húsráðenda sinna, sem  hún tilkynnti ráðleysi þessa unga manns, hún sagði þeim að þau yrðu að leita annað, því miður því hjá þeim væri ekkert pláss, það væri allt yfirfullt af fólki, sem væri á leið í skrásetningu.   Húsmóðirin bauð Jósep inn til að sjá þennan fjölda, sem væri yfirgengilegur.   Allt var fullt af börnum, tengdabörnum og venslafólki í þessa blessuðu skrásetningu, sem enginn vissi afhverju, né til hvers.  Húsmóðir þessi bauð þeim einn af sínum hellum, það væri mikið af þeim í landi þeirra.   En Jósep vantaði ljósmóður, það væri aðalmálið, og aðeins smápláss, þau væru með sínar eigin mottur, svo það var einungis smágólfpláss, sem á vantaði. Ambáttin sagðist vera vön nærkona, hefði tekið á móti fjöldanum af börnum, og væri óhrædd við að aðstoða þau ef leyfi húsmóður fengist. Þær báðar voru miður sín yfir þessum grimmu tímum, að ekki væri hægt að skjóta skjólshúsi yfir konu í barnsnauð, og niðurlægjandi að bjóða konu að fæða í helli, eins og björnum og úlföldum, þær voru miður sín.  Húsmóðirin horfði í andlit Maríu, og sorgin í andliti Maríu snart hana djúpt, hún vildi gera allt fyrir hana sem hún gæti, en lengra komst hún ekki í góðsemi sinni en að bjóða henni hellinn, sem ekki var í notkun núna, þar væru ekki skepnur í augnablikinu, hann væri þrifalegur, og hún gæti notað þarna lágan stall fyrir barnið. Það væri möguleiki á að gera þetta þægilegt, en ekki meira en það.

   Það var tekið að kvölda, skýin dökknuðu og ambáttin Salóme, fylgdi þeim að hellinum. Salóme var með heit kol, það varð að halda eldinum, með leirpott til að sjóða vatnið, hún var með saltið sem skyldi notast á barnið nýfætt til að bægja frá sýklum.    María var með föt og lín fyrir barnið og Jósep var með vasahníf til að skera á naflastrenginn, sem yrði notaður þeas ef Salóme samþykkti það, nærkonur notuðu oft tennurnar til þess verks.

   Stallur getur verið jafngóður og vagga, sögðu María og Jósep, og sá sem er svefnlaus eftir eyðimerkurferð, er þakklátur fyrir hvað sem er. Asnarnir voru gráðugir í hálminn, voru matarlausir eftir auðnina sem að baki lá. Það var snemma nætur og morgunsólin gægðist fram við fjallstoppana. Þau hvíldust, María undirbjó sig andlega fyrir það sem fyrir lá. Ferðast á ösnum um grýtta jörð var þrekvirki, og eiginlega ógeranlegt.

José Saramago

   Portugalski rithöfundurinn José Saramago, fékk Nobelsprísinn 1998, fyrir skáldskap sinn. Hann er fæddur 1922. Skrifað mikið eins og vænta má, og hafa amk tvær verið þýddar á Íslensku. Bókin Blinda hefur verið þýdd hér, og Dauði Ricardo Reis, sem lesin var jafnframt í útvarpið.  Hellirinn er ein bókin hans, ég held sú nýjasta, ég hefi ekki lesið þá bók, en aftur á móti lesið bókina Blinda, sem er mjög sterk og áleitin. Saramago er áleitin í skrifum sínum, er Katólskur, og einhver spenna er þar á milli, þe katólsku kirkjunnar í Portugal og hans.  Ég hefi aftur á móti lesið umsátrið um Lissabon, þar sem hann flakkar um í tíma, og er hún alls ekki auðveld aflestrar.   Ein bókin BALTASAR OG BLIMUNDA, en einnig ein, og er hún mjög falleg. Hann kemur einkennum þjóðar sinnar til skila í skáldskap sínum, alltaf með sálfræðilegar myndir í bókum sínum, og tekur það ca. 40 blaðsíður að byrja á bók, sem er 375 bls eins og tildæmis sú sem ég hefi skrifað í færslur mínar,"THE GODSPELL ACCORDING TO JESUS CHRIST".  Hann er langorður, og skrifar ýmist í framtíð, nútíð, eða þátíð, verður mjög ljóðrænn, þar sem hann blandar þessu saman.  En ég er í þriðja sinn að fletta völdum köflum úr þessari bók á Aðventu og stóðst ekki mátið að snara 40 bls. hingað inn, sem er ekki nema brot af þessari bók.

Í LOK AÐVENTU

   Þau höfðu gengið í um klukkustund. Vegurinn var auður, fótatak þeirra bergmálaði í kyrrð næturinnar. Það var alger þögn. Þau áttu von á einhverri umferð af fólki, en það var ekki.  Til hægri handar var grafhýsi Rakelar, en Jakob beið hennar í 14 ár, hún fæddi þeirra son, sem Jakob nefndi Benjamín, " son hægri handar minnar", en Rakel sjálf nefndi hann Benony, "Barn sorgar minnar"  Guð gefi að það verði ekki örlög okkar.

   Þau sjá nú húsin í Bethlehem hægt og hægt, sem eru leirlituð, eins og í Nasareth, en ljósari samt, eins og blanda af gulu og gráu. María er að gefast upp, hún slettist fram á söðulinn í hverju spori asnans. Jósep kemur henni til hjálpar, og hún leggst hálf yfir axlir hans.  Það er sorglegt að enginn var vitni að þessu hjartnæma augnabliki. Þau eru loksins í Bethlehem.

   Þrátt fyrir ásigkomulag Maríu, vill Jósep að þau reyni að komast í pláss hjá úlfaldalest, ef þau rekast á eina slíka, sem öruggt er, þau geti jafnvel hvílst þá til morguns. María er enn með talsverða verki, en engin merki um að fæðing sé að fara í gang. Þegar þau rekast á lest hægra megin í borginni, reynist sá flokkur, afar skítugur, ekkert rólegt afdrep, lest sem var sölumarkaður og dýrastallur í senn. Þau hurfu frá þessari ákvörðun. Jósep skildi Maríu eftir í skugga fíkjutrés, meðan hann fór á vit öldunganna til að sækja sér ráðleggingar, en fann ekki synagogu þarna, einungis umsjónarmann, sem var að siða til hrekkjalóma.  Forlögin sem verndar oft hina saklausu, þegar þau muna eftir þeim þeas, beindu Jósep rétta leið sem var yfir torgið til konu sinnar sem var að yfirliði komin, fíkjutréð hafði ekki skýlt henni nóg fyrir sólinni. Mistök sem honum fannst vera ófyrirgefanleg, þau áttu betur að vita bæði allt um fíkjutrén í þessu landi. Þeim leið eins og fordæmdum, og reyndu enn að leita til öldunga. Það var ekki framkvæmanlegt. Jósep brotnaði niður, og missti hugrekkið og kallaði út í himinninn.  "Í nafni Drottinns, er enginn hérna sem vill skjóta skjólshúsi yfir konu mína, sem er að fæðingu komin" 

AÐVENTA FRAMHALD.

Að öllum líkindum var það þannig á gullaldartímunum, þegar úlfurinn fæddi lambið á kryddjurtum í stað þess að éta það, en þetta var á járnöld, öld grimmdar og umhyggjuleysis.  Tími kraftaverkanna ókominn, eða liðinn, fyrir utan það að kraftaverk, ekta kraftaverk, hvað sem fólk segir eru ekki besti kosturinn.  Sérstaklega ekki ef tilgangurinn er að brjóta reglu sem nauðsynleg er, frekar en að sanna hana.

   Ekki verður sagt um Jósep að hann sé ákafur í að horfast í augu við vandann sem bíður hans, en íhugar samt að hversu mikið verri kostur hefði verið ef barnið hans hefði fæðst, einhversstaðar í rennisteininum, hann leggur því hart að asnanum "Arma skepna gakktu hraðar"!  Aðeins asninn veit hversu sárt það er. Ekki gætir Guð allra manna jafnvel, margir búa við sömu skilyrði og asninn, jafnvel verra og Guð hjálpar þeim ekki neitt.

   Smáheppni varð Jósep fyrir, einn ferðafélagi hans sagði honum að úlfaldalest væri í Bethlehem þar sem hann gæti leitað aðstoðar hjá, en hann var ekki sáttur við það. Gat einhvernveginn ekki séð fyrir sér að kona hans fæddi innan um það sjúklega forvitna fólk, fyrir utan hvað það fólk talaði gróft mál, og væri subbulegt. Sumir höguðu sér ver en skækjur, nei hann vildi það ekki.

   Eftir allar þessar vangaveltur tók hann á það ráð, að leita til sér eldri og reyndari manna í Synagogunni, eiginlega var hann steinhissa á að hafa ekki látið sér detta þetta fyrr í hug. Honum létti og var að þvi kominn að spyrja Maríu um líðan hennar, en snérist hugur.  Jósep fer nú að hugsa um óhreinleika Maríu, frá getnaði og fram yfir fæðingu, "Ó Guð minn, hvernig geturðu látið þín saklausu börn fæðast í þennan óhreinleika, það hefði verið svo miklu betra fyrir þig, og okkur, ef þú hefðir skapað þau út frá hinu ljómandi ljósi, í gær, í dag og á morgunn, upphaf og endinn, eins fyrir alla, hvar sem þau hefðu verið í sveit sett."

   Hann hættir þessum hugsunum, loksins og spyr Maríu um líðan hennar, sú spurning kom tímanlega, hún hafði tekið eftir breytingu á verkjunum, hún hafðið liðið fyrir verkina, en nú virtust þeir vera farnir að líða fyrir Maríu sjálfa.

ENN Á AÐVENTUNNI.

   Hugsanir Jóseps hringsóluðu fyrir honum, en honum leið betur yfir að þau voru komin langleiðina til Bethlehem, hvort sem hún var með verki eða ekki. Hann danglaði í asnana sem hafði lítil áhrif, virtust ekkert mjakast, miðað við hraðann og hamaganginn í fólksfjöldanum.  Öngþveitið var ólýsanlegt, það truflaði hann, allt saman. Braskararnir á hverju horni að keppast við að koma út sínum varningi, á hverju horni strætanna, fólk af öllum ættkvíslum,  öllum kynstofnum, heyrðist ekki mannsins mál, því hver talaði upp í annan.   Virtust samt sem strætin tæmdust Rómversku hermennirnir þrömmuðu gegnum strætin á eftirlitsferðum sínum.     Enn fremur þegar úlfaldalestirnar komu, engu líkara en þegar Rauðahafið klofnaði á sínum tíma. 

   Á þessu róli sínu komst parið frá Nasareth loks í gegnum alla þyrpinguna. Honum fannst þetta frekt fólk, ágengt sem ekkert lét sér koma við.  "Mig Jósep og konu mína Maríu, sem er þunguð, og komin að fæðingu, og erum á leið í skrásetningu í Bethlehem, bæði dauðþreytt og aðframkomin". Nei, það voru engar líkur á samhyggð þarna.

   En það voru bæði Jósepar og Maríur á hverju götuhorni í Jerúsalem þeirra tíma. Og mörg þeirra áttu von á barni, fleiri synir voru að fæðast, og margir myndu verða skírðir Jesú, jafnvel í hverri götu.   Örlög þessara drengja voru ólík eins og alltaf, en trésmiðurinn hafði fyrir nokkru ákveðið þetta nafn.

   Þau fóru frá Jerúsaleg gegnum suðurhlið borgarmúranna, um troðninginn til Bethlehem, og hvað þau voru ánægð þegar á leiðarenda kom.   Auðvitað var vandamál Maríu enn til staðar, því hún ein átti eftir sjálfa fæðinguna, hún ein gat lokið því verkefni sem af henni var ætlast, en hvenær?

   Samkvæmt hinni heilögu ritningu, var Bethlehem borg Davíðs, en trésmiðurinn var af kynstofni Davíðs, Davíðsætt.   Hann hafði misst tengslin við ættingja sína og vini.  Þær kringumstæður gefa okkur vísbendingu um að erfiðleikar yrðu einhvejir þegar að gistingu væri komið og atburðinum þeirra. Það var útilokað að hann gæti gengið að fyrstu dyrum og sagt"Ég Jósep fer þess á leit að barnið mitt fæðist hér inni, og ég vona að húsmóðir hússins bjóði okkur velkominn", útilokað, og þaðan af síður "Gjörðu svo vel, komdu inn, komdu inn, vatnið sýður, línið tilbúið, og vertu eins og heima hjá þér"!!!

AÐVENTA FRAMHALD.

    Ég kom, ég sá og ég sigraði, hin fleygu orð Júlíusar Cæsars, sögð á hátindi frægðar hans, máttu sín einskis er að dauðdaga hans kom. Sonur Cleopötru sem hann hélt vera son sinn, reyndist svikari hans. Sektarkenndararfur frá feðgatogstreitunni, hefur gengið frá manni til manns, hin óraunhæfa sektarkennd.

   Þegar að borgarhliðinu kom gat María ekki haldið aftur af hljóðum sínum, það var sem hnífur stæði í kvið hennar. Slík voru öskur hennar að þau hurfu í hávaða mannfjöldans sem innan múra voru. En Jósep heyrði kvein hennar. Þessi hávaði frá mönnum og skepnum minnti hann á markaðstorgin í hans sveit. Þau höfðu aldrei komið til Jerúsalem áður.  Hann sagði við Maríu:

  "Þú ert ekki þess megnug að fara lengra, við verðum að finna gistihús, við hljótum að finna það hér í grenndinni, á morgunn fer ég einn míns liðs til Bethlehem, og geri yfirvöldum að þú sért komin að falli, það hlýtur að vera í lagi að þú skrásetjir þig síðar, ef það er svona nauðsynlegt, en auðvitað veit ég ekkert um Rómversk lög, en hver veit nema að það sé möguleiki á, að höfuð fjölskyldunnar þeas ég, geti skrásett okkur bæði á morgunn."

   María dró úr honum. Verkirnir voru nánast horfnir, og í sannleika sagt voru þeir það, einungis reglubundnir kippir, óþægilegir en sársaukalausir. Hann varð rólegri, og að leita að gistingu í Jerúsalem var eins og að leita að nál í heystakk. Strætin svo óskaplega þröng, og eins og völundarhús. Þetta var eitthvað svo misheppnað markmið, einkum nú þegar kona hans var eiginlega í miðri fæðingu. Hann var dauðhræddur, ekki minnst við þá ábyrgð sem honum fannst hann bera, rétt eins og aðrir feður, en hann vildi ekki viðurkenna það.

   Hann reyndi að telja sér trú um að allt yrði auðveldara í Bethlehem, fólk væri miklu vinsamlegra í þessum kaupstöðum, en í Jerúsalem, sem honum fannst ógnvænleg.

AÐVENTA

   Hugrenningar Maríu um verkina sem eru vegna óborins barns, sem er eins og aðrir eigi, en er von bráðar hennar, einsog bergmál sem er sterkara en hljóðið sem framkallar þetta bergmál.  Jósep spyr enn um líðan hennar og hún veit ekkert hvernig hún á að svara. Væri að skrökva ef hún segði sig ekki finna til, og ákveður að svara ekki.  Sársaukinn er, en eitthvað fjarlægur , hún hefur á tilfinningunni að vera gæta sársauka barnsins síns sem hún ber án þess að geta komið til hjálpar.. Jósep hefur ekki beitt svipunni á asnanna og þeir ganga niður slakkan í átt til Jerúsalem, það er eins og asnarnir hlakki til að hvílast. Þeir hafa ekki hugmynd um að þeir eiga þó nokkuð eftir til Bethlehem, og ekki skánar ástandið þegar til Bethlem er komið.